Bệnh đen mang ở tôm là một trong những bệnh phổ biến trên tôm thẻ chân trắng, thường do môi trường nước ô nhiễm gây ra. Bệnh nếu không được xử lý kịp thời có thể dẫn đến các bệnh nặng hơn như đốm trắng, đầu vàng. Giữ nguồn nước sạch là yếu tố then chốt giúp phòng ngừa và điều trị hiệu quả.
Nguyên nhân làm tôm mắc bệnh đen mang
Bệnh đen mang ở tôm do nhiều nguyên nhân khác nhau, tuy nhiên nguyên nhân chủ yếu là do môi trường nước nuôi không đảm bảo chất lượng.
– Ao bẩn
Trong quá trình nuôi tôm với mật độ cao mà không thay nước định kỳ, sục khí không đầy đủ, không sử dụng chế phẩm vi sinh xử lý đáy ao, lơ là việc xi phông thường xuyên, để tình trạng thức ăn dư thừa đáy dẫn đến ô nhiễm.
Ngoài ra, các farm phải quản lý các khí độc như NH₃ và NO₂ dễ phát sinh trong ao. Nồng độ các khí này tăng cao, không chỉ làm tôm mắc bệnh đen mang, thậm chí có thể gây chết hàng loạt.
– Ao có nhiều tảo độc, rong nhớt
Trong môi trường ao nuôi có nhiều tảo độc và rong nhớt xuất hiện các sinh vật bám như vi khuẩn dạng sợi, động vật đơn bào và nấm. Những sinh vật này bám vào cơ thể tôm, đặc biệt là vùng mang, tạo điều kiện cho bụi bẩn và tạp chất tích tụ, làm mang tôm bị đổi màu và dẫn đến hiện tượng đen mang.
– Ao chứa nhiều kim loại nặng
Khi ao nuôi có độ pH thấp và tích tụ nhiều kim loại như nhôm, sắt, các muối của kim loại này sẽ kết tủa và bám vào mang tôm dẫn đến bệnh đen mang trên tôm.
– Do tôm bị nhiễm vi khuẩn, nấm
Khi tôm nhiễm vi khuẩn, đặc biệt là vi khuẩn Vibrio, hoặc nhiễm nấm như Fusarium, sẽ kích thích sản sinh sắc tố melanin khiến mang tôm bị đen. Trong trường hợp nhiễm nấm Fusarium, có thể quan sát được sợi nấm trên mang tôm dưới kính hiển vi. Dù tôm thẻ chân trắng có sức đề kháng khá tốt với nấm, khi đã nhiễm bệnh thì việc điều trị rất khó khăn.
– Ngoại ký sinh trùng amip ký sinh
Theo nghiên cứu mới đây đã phát hiện ra ký sinh trùng amip mới gây bệnh đen mang trên tôm thẻ chân trắng là Par Amoeba sp. Tôm nhiễm trùng có thể do các yếu tố căng thẳng, tăng độ nước, độ mặn cao hoặc mật độ thả cao. Bệnh gây ra tỷ lệ chết lớn dẫn tới thiệt hại kinh tế nặng nề cho các hộ nuôi.
– Tôm thiếu dinh dưỡng
Tại môi trường thiếu tảo, tôm dễ thiết vitamin C. Đây là nguyên nhân gây ra bệnh đen mang xuất hiện các đốm đen khắp cơ thể.
Để phát hiện bệnh đen mang ở tôm, bà con và các farm có thể quan sát trực tiếp các biểu hiện bất thường trên mang tôm và môi trường nước ao nuôi. Cụ thể:
- Dấu hiệu trên tôm: Mang chuyển màu dần từ đỏ sang nâu nhạt rồi đen. Ngoài ra, tôm có thể nổi đầu, bơi yếu trên mặt nước do thiếu oxy, kém ăn, chậm lớn và giảm số lượng…
- Biểu hiện trong ao nuôi: Môi trường ao có thể xuất hiện nhiều bùn đen, mật độ tảo dày, lượng khí độc cao. Bệnh thường xảy ra khi ao nuôi có mật độ tôm cao, hệ thống sục khí yếu, không sử dụng vi sinh xử lý đáy, không xi phông và ít thay nước.
Biện pháp phòng ngừa
Bệnh đen mang có thể phòng ngừa nếu được phát hiện sớm. Nếu không can thiệp kịp thời, bệnh làm suy giảm khả năng trao đổi oxy, khiến tôm yếu dần và có nguy cơ chết hàng loạt. Khi phát hiện tôm nhiễm bệnh, bà con cần xác định nguyên nhân bằng cách kiểm tra chất lượng nước và đáy ao…
- Nếu do ao nuôi bị ô nhiễm
Bà con nên diệt khuẩn nước, sau khi diệt khuẩn nên bổ sung men vi sinh nhằm cải thiện chất lượng nước và nền đáy ao nuôi.
Có thể thay nước 20 – 30% mỗi ngày để giúp thông thoáng, tăng sức đề kháng cho tôm bằng cách cho ăn hỗn hợp Vitamin, Beta-glucan và men vi sinh trong các cử, tránh cho tôm sử dụng kháng sinh.
Sau khi diệt khuẩn, bà con cần xi phông đáy ao, sử dụng men vi sinh với liều lượng cao để hấp thụ khí độc.
Nếu do nấm gây ra
Tôm bị đen mang do nấm thường rất khó để điều trị, bà con có thể loại bỏ tôm bệnh và thay nước. Tỷ lệ tôm bệnh do nấm chỉ có thể khắc phục được khoảng 30%.
- Nếu do động vật
Có thể dùng thuốc tím, đồng sulfate, Formalin, tuy nhiên bà con nên lưu ý chỉ sử dụng theo liều khuyến cáo của kỹ sư thủy sản. Không nên lạm lạm dụng các hóa chất này quá nhiều.
- Nếu do vi khuẩn
Đầu tiên, giảm 50% lượng thức ăn trong 2 – 3 ngày, tùy tỷ lệ đen mang chài. Nên hạn chế bổ sung thêm nguồn hữu cơ cho ăn, lượng thức ăn phù hợp.
- Nếu do nước chứa nhiều kim loại nặng
PH trong nước thấp nếu nước chứa nhiều kim loại nặng như nhôm sắt, bà con nên tăng pH cho ao bằng cách sử dụng vôi với liều lượng 20kg/1000m3 nước, dùng Natri thiosulphate để hấp thụ các kim loại nặng.
Phòng bệnh đen mang là ưu tiên hàng đầu trong nuôi tôm
Dân gian có câu “Phòng bệnh hơn chữa bệnh”, bà con nên áp dụng các biện pháp sau:
- Vệ sinh ao kỹ lưỡng trước khi thả tôm
- Lọc nước cẩn thận, có thể dùng thuốc diệt khuẩn để loại bỏ mầm bệnh.
- Không thả nuôi mật độ quá dày
- Kiểm soát tảo, tránh hiện tượng sụp tảo.
- Tăng cường sục khí để giảm độc tố và mùn bã
- Hạn chế thức ăn dư, dùng men vi sinh định kỳ để xử lý chất ô nhiễm, giữ đáy ao sạch
- Tham khảo thêm các dòng men vi sinh… giúp cải thiện môi trường nước, tăng sức đề kháng và chất lượng thịt tôm
Trên đây là một số cách nhận biết và phòng trị bệnh đen mang trên tôm thẻ chân trắng. Mọi thắc mắc vui lòng liên hệ thuốc thủy sản VAQ để được hỗ trợ kịp thời. Chúc bà con có những vụ nuôi tôm thắng lợi!
(BT: Như Ngọc)
